Yenidoğan Sarılığı Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Yeni doğan sarılığı; en hafif düzeyindeyken bebeğin göz aklarında belirir. Rahatsızlığı düzeyi attıkça sarı renk vücudun daha alt bölümlerine doğru yayılmaya başlar. Adana’da hastalarına hizmet veren Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doktor Sena Kara Öncü yenidoğan sarılığı ve tedavisi hakkında merak edilenleri anlattı.
Yenidoğan Sarılığı Tedavisi Nasıldır?
Sarılık vücuttaki bilirubin artışından dolayı gelişen ve göz aklarında, ciltte sarı renk görülmesine neden olan bir rahatsızlıktır. Birlirubin kırmızı kan hücrelerinin yıkılmasının neticesinde meydana gelir.
Hemen her bebek hayatının ilk haftasında hiperbilirubinemi yaşar. Ancak zamanında doğan bebeklerin yaklaşık yüzde 60’lık bölümünde, erken doğan bebeklerin ise yaklaşık yüzde 80’lik bölümünde sarılığa rastlanır. Bu durum yeni doğan bebeklerde bilirubin 5 mg/dl düzeyine ulaşmadıkça görünür hale gelmemesidir.
Yenidoğan Sarılığı Belirtileri Nelerdir?
Yeni doğan sarılığı göz aklarında belirginleşmeye başlar. İlerledikçe vücudun alt bölgelerine doğru yayılma eğilimi gösterir. Yani bebeğin yalnızca yüzde sarılık gözleniyorsa bu hastalığın düşük seviyede olduğu anlamına gelir. Karnında ve bacaklarında sarılık gözleniyorsa bu hastalığın daha ileri seviyelerde olduğu anlamına gelir. Hiperbilirubinemi yükseldikçe sarılığın da tonu koyulaşmaya başlar. Turuncuya çalan bir sarı renk gözleniyorsa endişelenmemiz gerekebilir. Hiperbilirubinemi düzeldiğinde de sarılık ilk olarak vücudun alt bölgelerinde yok olmaya başlar. En son olarak da yüz ve göz akı bölgelerindeki sarılık kaybolur.
Sarılığı gün ışığında değerlendirmek tanının doğru konulabilmesi için büyük önem taşır. Deneyimli hekimler bile aksi koşullarda yanılabilmektedir. Herhangi bir şüpheye yer vermemek için kandaki bilirubin düzeyinin ölçülmesi gerekir.
Eğer aşağıdaki belirtilerden herhangi biri ila karşılaşılırsa bebekte gözlenen sarılık rahatsızlığının patolojik olduğu düşünülebilir;
- İlk 24 saatte sarılık görülmesi
- Total serum bilruin seviyesinin günde beş mg/dl düzeyinin üzerine çıkması
- Zamanında doğan bir bebeğin total serum bilirubin seviyesinin 15 mg/dl’den daha yüksek seviyede olması
- Gözle görülür sarılığın zamanında doğan bebeklerde 14, erken doğan bebeklerde ise 21 günden daha uzun süre devam etmesi
- Direkt bilirubin seviyesinin 1,5 – 2 mg/dl seviyelerini aşması
Erken doğum, anne ve bebek arasındaki kan uyuşmazlıkları, bazı hemolitik hastalıklar, doğum sırasında oksijensiz kalmak, mikrobik hastalıklar ve sürekli olarak uyuklama hali yenidoğan sarılığı görülme riskini arttıran etkenlerdir.
Anne Sütü Sarılığı Nedir?
Anne sütü ile beslenen yeni doğan bebeklerin bir bölümünde yüksek bilirubin seviyeleri yaşamın ilk üç, dört gününde, bazılarında ise dördüncü günden sonra belirginleşir. Meydana geldiği zaman dilimine göre erken anne sütü sarılığı veya geç anne sütü sarılığı olarak adlandırılır.
Erken Anne Sütü Sarılığı Nedir?
Anne sütündeki kalori azlığı ve yetersiz besleme sonucunda bağırsak motilitesi azalmaya başlar. Bu da bağırsaktan geri emilen bilirubin miktarının artmasına neden olur. Erken ve sık beslenme, anne sütü sarılığının görülme riskini azaltabilir.
Geç Anne Sütü Sarılığı
Bebeklerde bilirubin seviyesi dördüncü günden itibaren aşamalı olarak artmaya başlar. 10-15. Günlerde 15 – 20 mg/dl seviyelerine ulaşır. Anne sütü ile beslenmeye devam ettiğinde bebekteki bilirubin seviyesi yavaş yavaş azalır. Yaşamın üçüncü ve on ikinci haftalarında normal seviyelerine döner.
24 – 48 saat anne sütü kesilip mama ile beslenen ve sonrasında tekrar anne sütü ile beslenen bebeklerde bilirubin seviyesi hızla düşer. Ancak bu yöntem günümüzde kullanılmaz.
Yenidoğan Sarılığı Tedavisi
Yeni doğan sarılığının tedavisinde iki farklı tıbbi tedavi metodu uygulanır. Bunlar kan değişimi ve fototerapi yöntemidir. Bu iki yöntem içinde farklı skalalar söz konusudur. Burada bebeğin doğum ağırlığı, kaç haftalık doğduğu, doğumdan sonraki kaçıncı saatte olduğu ve diğer sağlık sorunlarına göre farklı şekillerde değerlendirilir. Bebeğe gerektiğinde ışık tedavisi yani fototerapi tedavisi uygulanır. Bu yöntemde belirli dalga boyundaki ışık, karaciğerin yaptığına benzer şekilde vücuttan bilirubinin atılmasını hızlandırır.
Yenidoğan Kan Değişimi
Fototerapi tedavisi bazı sakıncalar barındırır. Eğer bebeğin bilirubin seviyesi çok yüksekse ve fototerapiye karşın halen daha artmaya devam ediyorsa kan değişimi tedavisine başvurulur. Zira bilirubin derhal kandan uzaklaştırılmazsa beyne geçip geri dönüşü mümkün olmayan hasarlara neden olabilir. Kan değişimi yaparken bir sonda ile göbek kordonundan kan alınır ve yerine uygun kan grubundan elde edilmiş kırmızı kan hücreleri verilir. Kan değişimi riskli bir girişim olduğu için ilk olarak fototerapiye başvurulur.
